ਬਗਾਹਾ (ਰਾਘਵ) : ਨੇਪਾਲ ਪੱਛਮੀ ਚੰਪਾਰਨ ਦੇ ਬਗਾਹਾ-2 ‘ਚ ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਸੁਸਟਾ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਾਂ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੁਲ, ਸੜਕ, ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਇਮਾਰਤ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਛੱਪੜ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਨੇਪਾਲ ਬਿਜਲੀ ਅਥਾਰਟੀ ਸਸਪੈਂਸ਼ਨ ਬ੍ਰਿਜ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪਕਲੀਹਵਾ ਤੋਂ ਸੁਸਤਾ ਤੱਕ ਤਾਰਾਂ ਵਿਛਾ ਕੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਐਮਡੀ ਰਾਜਾ ਕੰਸਟਰਕਸ਼ਨ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਵੱਲੋਂ 1 ਕਰੋੜ 30 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਿਜਲੀ ਲਾਈਨ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੰਡਕ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸਸਪੈਂਸ਼ਨ ਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਨ ਸੁਸਤਾ ਖੇਤਰ ਨੇਪਾਲ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ ਹੈ। ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਬਰਦਘਾਟ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸਿਟੀ ਅਥਾਰਟੀ ਦੇ ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਝਾਅ ਮੁਤਾਬਕ ਸੁਸਤਾ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਨੇਪਾਲ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸਿਟੀ ਅਥਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਬਿਜਲੀ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਲਾਈਨ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਲਗਭਗ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ 4.80 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਸੋਲਰ ਮਿੰਨੀ ਗਰਿੱਡ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਹਿਤ ਸੁਸਤਾ ਵਿੱਚ ਸੋਲਰ ਸਿਸਟਮ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੁਸਤਾ ਦੇ ਕਰੀਬ 300 ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਸਥਾਈ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਵਾਦ 1965 ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਗੰਡਕ ਨਦੀ ਦਾ ਵਹਾਅ ਬਦਲਣ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗੰਡਕ ਨਦੀ, ਜੋ ਕਿ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਨਰਾਇਣੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵਗਦੀ ਹੈ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨੂੰ ਵੰਡਦੀ ਨੋ ਮੈਨਜ਼ ਲੈਂਡ ਵਿੱਚੋਂ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਵਿਵਾਦਿਤ ਸੁਸਤਾ ਪਿੰਡ ਗੰਡਕ ਨਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦਰਿਆ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਹ ਬਦਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸੁਸਤਾ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਘੇਰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੰਦਰ ਵਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਜ ਵੀ ਵਾਲਮੀਕਿਨਗਰ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰਾਮਪੁਰਵਾ, ਥੜ੍ਹੀ, ਲਕਸ਼ਮੀਪੁਰ, ਭੇਡਿਆਰੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਕਤ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀਆਂ ਰਸੀਦਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਨਵਲਪਰਾਸੀ ‘ਚ ਵੱਸਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਝੜਪਾਂ ਵੀ ਹੋਈਆਂ। ਕਈ ਸਮਝੌਤੇ ਹੋਏ, ਪਰ ਕੋਈ ਸਾਰਥਕ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਿਆ।